نوجوانی دوره ی انتخاب سبک ها

حجت الاسلام علیرضا پناهیان متولد سال 1344 ، از اساتید حوزه و دانشگاه هستند که دعوت نو+جوان را قبول کردند تا دربارۀ یکی از مهمترین و حساس ترین نیاز های امروز زندگی مان صحبت کنیم . این نیاز اساسی که احتمالاً اسمش را همه مان شنیده ایم سبک زندگی نام دارد. اما سوال این است که سبک زندگی دقیقاً چیست و چه کاربردی در زندگی روزمرۀ ما دارد؟ بخش اول این گفت و گو را با هم می خوانیم:

- خیلی ممنون که دعوت ما را قبول کردید، اگر بخواهیم برای نوجوان امروزی سبک زندگی را تعریف کنیم چه می‌توانیم بگوییم؟ 

_  رفتارهای ما در زمینه‌های مختلف می‌توانند شکل خاصی داشته باشند؛ نحوه غذا خوردن، راه رفتن، لباس پوشیدن، حرف زدن؛ این‌ها همه رفتار‌های متنوعی هستند که ما داریم. وقتی از سبک زندگی صحبت می‌کنیم، داریم از شیوه رفتار و مدل رفتاری که معمولاً بر اساس آن رفتار می‌کنیم حرف می‌زنیم. در هر زمینه ای به مرور عادات رفتاری ما شکل می‌گیرد و رفتار ما سبک پیدا می‌کند. رفتارهای ما می‌تواند سبک داشته باشد، مثل نقاشی‌ها که سبک دارند.

- سبک زندگی از کجا ناشی می‌شود و اهمیت آن چقدر است؟

_ سبک زندگی معمولاً ناشی از «تفکر» و «علاقه»‌های ما هستند، اما برخی از اوقات عوامل مختلفی می‌توانند سبک رفتارهای ما را تغییر دهند و یا اینکه ما بر اساس تقلید یا هرگونه عامل دیگری رفتارهای خود را شکل دهیم. آنگاه این رفتار است که به مرور «اندیشه» و «احساسات» ما را جهت می‌دهند. همیشه رفتارهای ما نتیجۀ آگاهی‌ها و اعتقادات اصیل ما نیستند، بلکه گاهی از اوقات می‌توانند بر اساس هوس‌ها و تقلیدهای ما صورت بگیرند. آنگاه به مرور بر اعتقادات و آگاهی‌های ما تاثیر می‌گذارند و می‌توانند افکار ما را عوض کنند. شما بگویید که چگونه به طور مداوم رفتار می‌کنید، نوعاً چه نوع پوشش و چه نوع گفتاری دارید، تا من به شما بگویم که این نوع و سبک‌رفتار شما چه تأثیراتی بر شخصیت و افکار شما می‌گذارد. گاهی با یک انگیزۀ ساده‌ و سطحی، یک رفتار غلطی انتخاب می‌شود و این رفتار بعداً روح ما را کج و معوج می‌کند. به همین دلیل هم هست که در اسلام به «احکام» و «آداب» این‌همه اهمیت داده شده است و می‌بینید که از همان روز اول برای سبک زندگی آدم‌های مؤمن برنامه‌ریزی می‌شود.

- برنامه ریزی برای تنظیم و اصلاح سبک زندگی چقدر اهمیت دارد؟

_ اگر برای سبک زندگی خودمان یعنی سبک‌رفتارهای خودمان برنامه‌ریزی نکنیم، دو اتفاق بد می‌افتد: یکی این که دیگران برای سبک زندگی ما برنامه‌ریزی خواهند کرد و ما ناخودآگاه طبق برنامۀ دیگران و احیاناً دشمنان خودمان زندگی خواهیم کرد که این معلوم است که خیلی بد است. و اتفاق بد دیگری که می‌افتد این است که از فرصت «استفاده از سبک رفتار برای تاثیرگذاری بر اندیشه و تمایلاتمان» استفاده بهینه نکرده‌ایم. اگر برای سبک زندگی خودمان برنامه‌ریزی نکنیم مثل این است که رودخانه پرخروشی که می‌شود به کمک یک سد از آن برق تهیه کرد را بدون استفاده رها کنیم و هرز برود. سبک زندگی، تعیین مدل و نوع رفتار است برای انرژی گرفتن و تاثیر گذاشتن بر دیگر ابعاد اندیشه و فرهنگ خود و جامعه. سبک زندگی محلی است برای رشد پیدا کردن، همانطور که می‌تواند محلی باشد برای سقوط ارزش‌ها و اندیشه و ایمان. ما اگر برنامه‌ریزی نکنیم این فرصت بزرگ برای رشد خود و جامعه‌‌مان را از دست داده‌ایم.

- رابطۀ سبک زندگی با نوجوان ها چیست؟

_ نوجوان‌ها قبل از معنا و آثار هر رفتاری به سبک‌ آن توجه می‌کنند. یک نوجوان قبل از این که فکر کند که مثلا اگر مویش را مطابق فلان مدل بزند چه معنایی خواهد داشت، ممکن است جاذبه‌های یک مدل او را تحت تاثیر قرار دهد. لذا ممکن است نوجوان یک سبک گفتاری یا رفتاری را بدون آنکه به هویت و معنای عمیق آن سبک رفتار فکر کند، برای زندگی خودش انتخاب کند. سبک‌ها خیلی برای نوجوان گیرایی دارند. تا حدی می‌شود گفت دوران نوجوانی دوران انتخاب سبک‌ها است. آن هم بر اساس تمایلات گروهی و مدهای اجتماعی. جدید بودن و مبالغه‌آمیز بودن دو ویژگی مهم در انتخاب سبک‌ها در میان نوجوانان است.